شکرآب شدن رابطه ترامپ و نتانیاهو/ واشنگتن، لابی اسرائیل را کنار می‌گذارد؟

اقتصاد آنلاین، محمد بیات: عصر روز پنج‌شنبه ران درمر وزیر امور استراتژیک آمریکا در جریان دیداری غیررسمی با ترامپ آخرین مواضع اسرائیل را با حاکمان جدید کاخ سفید به اشتراک گذاشت. براساس اخبار منتشر شده در رسانه‌ها، ظاهرا ترامپ در این دیدار به «سخنگوی غیر رسمی نتانیاهو» اطلاع داده است که وی علاقه‌مند است تا پرونده ایران را به صورت مسالمت‌آمیز حل‌وفصل نماید و لزوما به دنبال اقدام نظامی علیه تهران نیست. بیان چنین اظهاراتی آن هم در آستانه دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم اتمی میان تهران- واشنگتن سیگنالی مثبت ارزیابی شود، اما روند پیش‌رو دارای عدم قطعیت و پیچیدگی‌های بسیار زیادی است. این پیچیدگی زمانی بهتر مشخص می‌شود که استیو ویتکاف نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه با بیان اظهارات رادیکال مدعی شد که آمریکا خواستار برچیده شدن کامل برنامه اتمی و عدم فعالیت اماکنی همچون تهران، فردو و نطنز است. به گزارش وال استریت ژورنال، نماینده ویژه آمریکا از ایران خواسته تا برنامه اتمی خود را برچیده و به جای آن اورانیوم غنی شده از واشنگتن وارد کند! وی در عین حال مدعی شد که اگر در جریان این دور از گفت‌و‌گو‌ها دور طرف به نقطه تفاهم برسند، دور بعدی گفت‌و‌گو‌ها می‌تواند درباره مسائل اقتصادی- فرهنگی باشد. لازم به ذکر است که در این دور از گفت‌و‌گو‌ها هیچ تیم فنی از دو طرف حضور نداشته و آمریکایی به دنبال دریافت پاسخ «آری یا خیر» از تیم ایرانی هستند!

یکی دیگر از نقاط شکاف میان آمریکا و اسرائیل، مسئله آتش‌بس در غزه و شناسایی احتمالی دولت فلسطین از سوی ترامپ است! ظاهرا استیو ویتکاف قصد دارد تا در خصوص شرط خلع سلاح کامل حماس انعطاف نشان داده و امکان پخش کمک‌های بشردوستانه در غزه را پس از محاصره سه ماهه فراهم کند. برهمین اساس اسرائیل هیوم مدعی شد که احتمالا ترامپ از طرحی جدید در خصوص غزه رونمایی خواهد کرد که لزوما با خواسته‌های نتانیاهو همخوانی ندارد. در حالی که صهیونیست‌ها به پاریس هشدار داده بودند که اگر اقدام به شناسایی کشور فلسطین کند آنها اقدام به الحاق کامل شهرک‌های صهیونیست‌نشین در کرانه باختری خواهند کرد، اکنون زمزمه‌ها در خصوص اتخاذ تصمیم مشابه از سوی دولت ترامپ به گوش می‌رسد! شاید به همین دلیل نتانیاهو با انتشار پیامی در فضای مجازی اعلام کرد که اکنون اسرائیل در وضعیت «امتحان» قرار گرفته و آنها به صورت مستقل هر کاری که لازم باشد برای تامین منافع خود انجام خواهند داد.

سومین نقطه چالش برانگیز میان آمریکا و رژیم صهیونیستی را می‌توان جدا کردن موضوع عضویت سعودی در پیمان ابراهیم با توافق امنیتی میان ریاض- واشنگتن ارزیابی کرد. در حالی که اسرائیل نه تنها حاضر به دادن امتیاز ارضی براساس مرز‌های ۱۹۶۷ نیست، بلکه قصد دارد تا امتیاز پیوستن سعودی به پیمان ابراهیم را اعلام آتش‌بس در غزه اعلام کند! در چنین شرایطی ریاض نمی‌تواند بدون دریافت امتیاز کلیدی از اسرائیل تن به عادی سازی روابط برخلاف اراده افکار عمومی مسلمانان دهد. برهمین اساس پیش‌بینی می‌شود نوعی توافق امنیتی (ناتو انگاری)، برنامه اتمی غیرنظامی براساس «موافقت‌نامه ۱۲۳» و توافقنامه تجاری میان آمریکا و سعودی به امضا برسد بی‌آنکه (فعلا) اسرائیل بخشی از این توافق جدید باشد. برخی منابع غربی مدعی‌اند سعودی برنامه اتمی غیرنظامی را برای تامین برق مورد نیاز پروژه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی می‌خواهد! در روایت دیگر، اما ترامپ به دنبال نوعی توافق تجاری (نه امنیتی) با سعودی است که در آن امکان انتقال فناوری غیرنظامی هسته‌ای فراهم شود و مسیر راهی برای عادی سازی روابط ریاض- تل‌آویو ترسیم گردد. در این مدل از توافق آمریکا دیگر متعهد به دفاع همه‌جانبه از سعودی نخواهد بود واقعیت آن است که آمریکایی‌ها نگران‌اند تا با عدم پاسخ به خواسته‌های امنیتی ریاض، با دست خود زمینه همکاری اتمی سعودی با چین را فراهم کرده و برای همیشه این متحد سنتی را از دست بدهند.

با توجه به تحولات اخیر و مواضع متفاوت دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو به نظر می‌رسد که آینده روابط میان این دو بازیگر کلیدی در خاورمیانه با تنش‌های فزاینده‌ای همراه باشد. یکی از اصلی‌ترین نقاط اختلاف، رویکرد ترامپ به مسئله فلسطین و احتمال شناسایی دولت فلسطینی است که برخلاف سیاست‌های سخت‌گیرانه نتانیاهو در قبال کرانه باختری و غزه قرار دارد. در حالی که رژیم تهدید به الحاق کامل شهرک‌های صهیونیست‌نشین کرده، زمزمه‌های تصمیم مشابه از سوی دولت ترامپ خشم تل‌آویو را برانگیخته است. علاوه بر این طرح احتمالی ترامپ برای غزه که ظاهراً با خواسته‌های اسرائیل همخوانی ندارد، می‌تواند شکاف میان دو طرف را عمیق‌تر کند. در این میان موضوع آتش‌بس در غزه و شرط خلع سلاح حماس نیز محل اختلاف است؛ جایی که آمریکا با انعطاف نسبی به دنبال توزیع کمک‌های بشردوستانه است، اما اسرائیل همچنان بر مواضع سخت خود پافشاری می‌کند. این تفاوت دیدگاه زمینه‌ساز تنش‌های دیپلماتیک و حتی علنی میان ترامپ و نتانیاهو شده است. شاید به همین دلیل «نیویورک تایمز» دولت کنونی اسرائیل را دوست دولت ترامپ نمی‌داند! در این میان تهران باید مراقب باشد تا تبدیل به برگ معامله میان آمریکا- اسرائیل در خصوص پرونده‌های متعدد منطقه‌ای نشود.