به گزارش اکوایران،در جریان برگزاری نهمین اجلاس مدیران شهرسازی، معماری و روسای کمیسیون‌های شهرسازی کلان‌شهرهای کشور، تفاهم‌نامه‌ای سه‌جانبه با هدف هم‌افزایی برای بازآفرینی شهری میان شرکت بازآفرینی شهری ایران، کمیسیون معاونان شهرسازی کشور و مجمع شهرداران کلان‌شهرهای ایران امضا شد؛ اقدامی که به گفته مسئولان، تلاشی برای حل یکی از بحران‌های جدی کلان‌شهرهای ایران، یعنی گسترش بافت‌های فرسوده و سکونتگاه‌های غیررسمی است.

گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی، محصول سوداگری زمین

عبدالرضا گلپایگانی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران، با تاکید بر عمق بحران سکونتگاه‌های غیررسمی گفت: «امروز بیش از ۷ میلیون نفر در بافت‌های حاشیه‌ای و غیررسمی ساکن‌اند؛ این رقم گواه آن است که با پدیده‌ای بحرانی روبه‌رو هستیم. بخش عمده‌ای از این وضعیت، نتیجه مستقیم فقدان سیاست منسجم مدیریت زمین و رهاسازی بازار در اختیار دلالان است.»

او تاکید کرد: «دلالان زمین با دامن زدن به قیمت‌سازی و سوداگری، به شکل‌گیری سکونتگاه‌های بی‌ضابطه و فاقد زیرساخت دامن زده‌اند. تا زمانی که «حق سکونت» به رسمیت شناخته نشود، نمی‌توان به بازسازی واقعی این مناطق امیدوار بود.»

گلپایگانی همچنین از مکاتبه با دفتر مقام معظم رهبری برای استفاده کارآمدتر از زمین‌های وقفی خبر داد و گفت: «تکلیف بسیاری از زمین‌ها مشخص نیست و این موضوع، بازآفرینی شهری را با چالش حقوقی جدی مواجه کرده است.»

طرح کلید به کلید و قیر رایگان؛ دو ابزار برای نوسازی محلات هدف

وی در ادامه به طرح “کلید به کلید” اشاره کرد و گفت که آیین‌نامه اجرایی این طرح در دست تدوین است. همچنین تخصیص قیر رایگان برای آسفالت معابر خاکی در محلات هدف بازآفرینی در دستور کار قرار گرفته تا طی سه سال آینده، هیچ معبر خاکی در این مناطق باقی نماند.

گلپایگانی تأکید کرد: «یکی از مهم‌ترین موانع در حوزه بازآفرینی، تعدد مراکز تصمیم‌گیری است. حل این معضل نیازمند هماهنگی حداکثری بین شهرداری‌ها، وزارت راه و سایر نهادهای ذی‌ربط است.»

معاون شهرداری تهران: زمان عبور از تصمیم‌گیری‌های غیرعلمی فرا رسیده است

حمیدرضا صارمی، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران، در سخنرانی خود با لحنی انتقادی گفت: «آنچه امروز در ایران تحت عنوان برنامه‌ریزی شهری شناخته می‌شود، بیشتر مجموعه‌ای از پروژه‌های پراکنده و منفصل است تا یک برنامه جامع علمی. ما با گسستی جدی بین داده‌های تخصصی و تصمیمات اجرایی روبه‌رو هستیم.»

وی خواستار بازتعریف نقش برنامه‌ریزی در ساختار قدرت اجرایی شد و افزود: «تا زمانی که برنامه‌ریزی الزام‌آور نباشد و تصمیم‌ها صرفاً بر اساس سلیقه‌ها اتخاذ شوند، نمی‌توان به تحول در مدیریت شهری امید داشت.»

صارمی همچنین از ضعف در ارزیابی پروژه‌های شهری انتقاد کرد و گفت: «نمی‌دانیم بسیاری از پروژه‌ها چه آورده‌ای برای شهر داشته‌اند. ارزیابی علمی، شفاف و مستمر باید به رکن اصلی مدیریت شهری بدل شود.»

وی همچنین خواستار گذار از توسعه خودرومحور به سمت توسعه انسان‌محور شد: «گسترش حمل‌ونقل عمومی، پیاده‌راه‌ها و سیاست‌گذاری زیست‌محیطی باید در اولویت قرار گیرد.»

هشدار درباره ناکارآمدی طرح‌های جامع و تفصیلی

رضا بیرانوند، نایب‌رئیس مجمع رؤسای کمیسیون‌های شهرسازی کشور نیز در سخنانی گفت: «طرح‌های جامع و تفصیلی موجود، پاسخگوی نیازهای امروز شهرها نیستند. این طرح‌ها باید منعطف، بومی و با قابلیت به‌روزرسانی حداکثر هر پنج سال یک‌بار طراحی شوند.»

وی همچنین به اهمیت تشکیل بانک زمین برای تسهیل تملک و اجرای طرح‌های توسعه شهری اشاره کرد و افزود: «ضوابط پیچیده و سختگیرانه معماری، موجب دلسردی سازندگان از ورود به نوسازی بافت‌های فرسوده شده است. ما باید بین الزامات فنی و واقعیت‌های اقتصادی توازن برقرار کنیم.»

 اجلاس نهم شهرسازی، با تمام بحث‌ها و چالش‌های مطرح‌شده، نشان داد که بحران سکونتگاه‌های غیررسمی، ناکارآمدی طرح‌های شهری، عدم مشارکت شهروندان در تصمیم‌سازی و نبود انسجام نهادی، از موانع جدی تحقق شهر پایدار در ایران است.

آن‌طور که مسئولان ارشد تاکید کردند، تنها از مسیر هم‌افزایی واقعی، اصلاح ساختار تصمیم‌گیری، بازتعریف جایگاه برنامه‌ریزی و به رسمیت شناختن حق زندگی در حاشیه شهرهاست که می‌توان به سمت شهرهایی انسان‌محور، پایدار و عادلانه گام برداشت.