به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از میدل ایست‌نیوز، «محمد شیاع السودانی»، نخست وزیر عراق، پنج‌شنبه گذشته از تدوین سند راهبرد امنیت ملی برای بازه ساله‌های (۲۰۲۵-۲۰۳۰) تحت عنوان «اول عراق» با هدف تقویت امنیت، ثبات، حاکمیت و شکوفایی عراق و همچنین ایجاد شراکت‌های بین‌المللی متوازن رونمایی کرد.
این در حالی است که پیشتر «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکا ایده‌ای مشابه با نام «اول آمریکا» در آوردگاه قدرت مطرح کرده بود اما شاید این تنها یک گرته‌برداری از شعار رئیس جمهور آمریکا باشد که در پس آن، اهدافی بومی و نیازهایی مبرم یا روایتی جدید از خودباوری و استقلال در سرزمینی زخم‌خورده از سال‌ها نفوذ و نزاع نهفته باشد.
در حالی که این طرح با استقبال برخی از سیاستمداران و تحلیلگران روبرو شده، برخی دیگر نیز نگرانی‌ها و انتقاداتی را نسبت به آن مطرح کرده‌اند.
نگاهی به اهداف راهبرد امنیت ملی «اول عراق»
محمد شیاع السودانی، از راهبرد امنیت ملی یا سند جامع جدید با عنوان «اول عراق» یا به عبارت دیگر «عراق در اولویت» در حالی رونمایی کرد که این راهبرد برای سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰ با اهداف کلیدی متعددی نظیر تقویت امنیت و ثبات، حاکمیت و شکوفایی عراق تدوین شده است که می‌توان برخی از آنها را به شرح ذیل دسته بندی کرد:
الف: حفاظت از منافع والای ملی و موجودیت دولت
این راهبرد به عنوان سند ملی اساسی برای تقویت و فعال‌سازی سیستم مدیریت منافع والای کشور و دولت عراق عمل می‌کند و هدف اصلی آن، آنگونه که در متن این راهبرد آمده است، حفاظت از عراق در برابر چالش‌ها و تغییرات داخلی و خارجی، تأمین منافع حیاتی و آماده‌سازی الزامات لازم برای دستیابی به اهداف راهبردی و روابط منطقه‌ای و بین‌المللی آن است.
ب: تقویت امنیت داخلی و خارجی
یکی از ستون‌های اصلی این راهبرد، توسعه سیستم امنیتی و دفاعی عراق برای دستیابی به امنیت جامع در داخل و خارج از مرزها است که می‌توان مبارزه با تهدیدات تروریستی و جرایم سازمان یافته را نیز در همین قالب دانست.
اینکه چرا این موضوع برای کشور عراق اینقدر حیاتی بوده، آن است که این کشور در دهه‌های اخیر با چالش‌های امنیتی بزرگی از جمله تهدیدات تروریستی بویژه از جانب داعش روبرو بوده است به طوری که حتی اگر حضور فیزیکی این گروه‌ها کاهش یافته باشد باز هم هسته‌های خفته آنها به دنبال بازسازی و از سرگیری فعالیت‌هایشان هستند.
از همین رو بغداد در چارچوب راهبرد امنیتی جدید به دنبال خشکاندن ریشه‌های تروریسم است که نمود اخیر آن را می‌توان در حمله نیروهای عراقی با همکاری ائتلاف به یکی از مقرهای داعش و به هلاکت رساندن «عبدالله مکی»، حاکم سابق داعش در عراق و سوریه و بازداشت «ام خدیجه چچنی»، همسر او و تعداد دیگری از سرکردگان داعش مشاهده کرد.
در اهمیت راهبرد مبارزه با تروریسم همین بس که خبر هلاکت عبدالله مکی مصلح الرفیعی ملقب به «ابوخدیجه» را شخص نخست وزیر عراق اعلام و تاکید کرد: «عراقی‌ها همچنان به پیروزی‌های خیره کننده خود بر نیروهای تاریکی و تروریسم ادامه می‌دهند.»
جرایم سازمان‌یافته نیز شامل قاچاق مواد مخدر، قاچاق انسان، پول‌شویی و سایر فعالیت‌های مجرمانه است که نه تنها نظم اجتماعی را به هم می‌ریزد، بلکه می‌تواند به منابع مالی تروریسم نیز تبدیل شود در حالی که راهبرد جدید بر مقابله با این جرایم و تضعیف توانایی شبکه‌های فعال در این زمینه تاکید دارد.
ج: توسعه اقتصادی قوی، متنوع و پایدار
راهبرد «اول عراق» بر ساخت یک اقتصاد قدرتمند، متنوع و پایدار تاکید دارد که این هدف شامل کاهش وابستگی به نفت، توسعه بخش‌های غیرنفتی، جذب سرمایه‌گذاری و ایجاد فرصت‌های شغلی برای جوانان عراقی است به طوری که در متن این راهبرد آمده است: ساختن اقتصادی قوی، متنوع و پایدار و ایجاد شراکت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی متوازن و کارآمد، همراه با تقویت امنیت اجتماعی، حفاظت از تنوع و همزیستی مسالمت‌آمیز و اتخاذ یک سیستم خدمات کارآمد متناسب با نیازهای مردم از جمله اهداف آن است.
د: ایجاد مشارکت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی متوازن و کارآمد
عراق به دنبال برقراری روابط و مشارکت‌های دیپلماتیک با کشورهای منطقه و جهان است که بر پایه تعادل و احترام متقابل بنا شده باشد. این بند از راهبرد امنیت ملی عراق (۲۰۲۵-۲۰۳۰) بر اهمیت دیپلماسی فعال و هوشمندانه در روابط خارجی این کشور تأکید دارد و هدف اصلی آن، بازسازی و تقویت جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی عراق از طریق ایجاد روابط متوازن و کارآمد با کشورهای منطقه و جهان است.
نکته‌ای که باید در این راهبرد به آن توجه داشت، تدوین و پیگیری اجرای آن طبق گفته‌های شیاع السودانی نخست وزیر عراق – توسط نخبگان ملی از تمامی نهادهای دولتی، شامل نمایندگان هیئت‌های ریاست‌جمهوری، وزارتخانه‌های امنیتی، دستگاه‌های اطلاعاتی، هیئت‌ها و نهادهای غیروابسته به وزارتخانه، استان‌ها، دانشگاه‌ها، مؤسسات دانشگاهی و پژوهشی، سندیکاها و اتحادیه‌ها و انجمن‌های علمی و نمایندگان بخش‌های رسانه و سازمان‌های غیردولتی در عراق است که شخص نخست وزیر بابت این دستاورد به آنها تبریک گفته و بر تلاش بیشتر و اصرار بر موفقیت در این مأموریت برای خدمت به مردم و میهن تاکید کرده است.
در تدوین این سند به بار ارزشی و معنایی کلمات توجه ویژه‌ای معطوف شده است به گونه‌ای که به عنوان مثال در این بند استفاده از واژگان «متوازن» و «کارآمد» در ایجاد شراکت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به این معناست که عراق قصد ندارد به هیچیک از قطب‌های قدرت منطقه‌ای یا جهانی وابسته شود چرا که تجربه کردن این کار در گذشته و گرویدن به سمت و سوی یک بلوک خاص، گاهی اوقات به ضرر منافع ملی عراق تمام شده است.
بنابراین راهبرد جدید بر حفظ استقلال عمل و توسعه روابط با همه طرف‌ها بر اساس احترام متقابل تأکید دارد و این رویکرد به عراق امکان می‌دهد تا منافع خود را در سطح جهانی بهتر پیش ببرد و از تبدیل شدن به صحنه رقابت قدرت‌های دیگر جلوگیری کند.
کارآمدی روابط نیز می‌تواند تأکیدی بر نتیجه محور بودن رویکرد عراق باشد به این معنا که هدف، صرفاً داشتن روابط دیپلماتیک نیست، بلکه این روابط باید به منافع ملموس برای عراق منجر شود.
اهمیت در پیش گرفتن این رویکرد برای عراق می‌تواند نویدبخش بازیابی نقش منطقه‌ای این کشور پس از سال‌ها جنگ و بی‌ثباتی و ایفای نقش به عنوان یک بازیگر مهم و مؤثر در منطقه باشد.
به طور خلاصه، نحوه واژه گزینی‌ها در بندهای سند و راهبرد امنیت ملی جدید، نشان از یک تغییر الگو و پارادایم در سیاست خارجی عراق است به نحوی که این کشور بتواند از رویکردی منفعل یا واکنشی به یک دیپلماسی فعال، مستقل و هدفمند عبور کند و به دنبال آورده‌های بیشتر برای منافع ملی عراق در صحنه بین‌المللی باشد.
اهمیت تقویت همبستگی اجتماعی در بین مردم، حفاظت از تنوع فرهنگی و مذهبی و تضمین همزیستی مسالمت‌آمیز میان تمام اقشار جامعه عراق از جمله مقابله با افراط‌گرایی و تبعیض، ارائه خدمات کارآمد و متناسب با نیازهای مردم نظیر آموزش، بهداشت، آب، برق و زیرساخت‌ها و دیگر نیازهای اساسی شهروندان عراقی را می‌توان ذیل مصادیق تاکید بر تقویت امنیت اجتماعی و همزیستی مسالمت آمیز در این سند عنوان کرد.
ه: حفاظت از میراث تمدنی و مقدسات
حفظ میراث فرهنگی و مقدسات در جامعه عراق به عنوان بخشی از هویت ملی این کشور، موضوع مهمی است که در این سند و راهبرد به آن توجه ویژه ای معطوف شده است به‌گونه ای که در متن سند آمده است: «مسئولیت مشترک همه ما ایجاب می‌کند در راه ساخت وطنمان و خدمت به مردمش بکوشیم، نهادهای محترمش را توسعه دهیم و میراث تمدنی و مقدساتش را پاس بداریم تا در نهایت به خدمت تمام بشریت درآید، چرا که چشم‌انداز ملی اتخاذ شده در این راهبرد مبتنی بر عراقی فدرال، امن و با حاکمیت کامل است که در آن عدالت و برابری در شهروندی برای دستیابی به ثبات و توسعه حکمفرما باشد.
این بخش از راهبرد امنیت ملی عراق، حفاظت از میراث فرهنگی و مقدسات را به عنوان یک بخش جدایی‌ناپذیر از هویت ملی این کشور برجسته و آن را برای این کشور موضوعی حیاتی معرفی می‌کند چرا که عراق سرزمینی با قدمت هزاران ساله و یکی از مهدهای تمدن بشری است.
وجود اماکن مقدس و مذهبی بسیار مهم برای مسلمانان از جمله حرم های تعداد زیادی از ائمه شیعه و دیگر مکان‌های مقدس سایر ادیان، نظیر کلیساهای مختلف مسیحیان از جمله کلیسای مریم مقدس در بغداد، یهودیان و کنیسه‌های مختلف آنان، ایزدیان، صائبی ها و غیره سالانه میلیون‌ها زائر و بازدید کننده را به خود جذب می‌کنند و گردشگری دینی و فرهنگی همواره یکی از راههای کسب درآمد و بهبود اقتصادی محلی این کشور بوده است.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : 0