حیات حقیقی جامعه در وجود معلمان متعهد است

به گزارش خبرنگار مهر، تعلیم و تربیت رکن اصلی تعالی، رشد و توسعه هرجامعه است؛ آمیختن علم و عمل و آراستن تحصیل با فضائل اخلاقی و تهذیب میسر نیست مگر به همت اصحاب آموزش و پرورش و علم جویی.

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: أجوَدُکُم مِن بَعدِی رَجُلٌ عَلِمَ عِلما فنَشَرَ عِلمَهُ؛ بخشنده‌ترین شما پس از من، کسی است که دانشی بیاموزد، آن گاه دانش خود را منتشر کند.

محمد قدرتی شاتوری مدرس دانشگاه فرهنگیان، پژوهشگر فقه و حقوق و تعلیم و تربیت در یادداشتی نوشت:

در شریعت اسلام مقام و جایگاه معلم افتخار آمیز و مسئولیت آفرین است و در روایات از معلّم، به پدری و ابوت تعبیر شده است. ارزش هر کاری به خروجی و محصولی است که از آن تولید می‌شود محصول و خروجی کار معلمان نیز انسان است. براستی چه چیزی با ارزش تر از انسان؟ چرا که اگر معلمان مفاهیم بزرگی مانند دانش یا اخلاق را منتقل کنند، این مفاهیم در وجود انسان‌ها متبلور می‌شوند.

حیات حقیقی جامعه در وجود معلّمان متعهّد است و جایگاه علمی جامعه مرهون زحمات و تلاش معلمان و فرهنگیان است، بنابراین همه مردم به این قشر فرهیخته بدهکارند. معلمان همواره مانند پیامبران و اولیا الهی به دنبال هدایت، رستگاری، ارشاد و راهنمایی افراد در جامعه هستند.

اگر به ناتوانی خود نسبت به سپاس و تشکر از معلمین اعتراف کنیم، بیراه نگفته‌ایم چرا که سپاس از معلم شعبه‌ای از سپاس از خداوند است، همانگونه که قادر نیستیم از خداوند آنگونه که شایسته اوست تشکر کنیم‌. کفران نسبت به معلم و جایگاه معلم نیز کفران نسبت به خداوند است.

پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند: خُذُوا العِلمَ مِن أفواهِ الرِّجالِ. سخن پیامبر (ص) نشان می‌دهد که معلم فقط یک انتقال‌دهنده معلومات نیست، بلکه یک مربی وجودی است که علم را با جان شاگرد درمی‌آمیزد، بنابراین هیچ چیزی جایگاه معلم را در عرصه علم و دانش نمی‌گیرد.معلمان را نباید صرفاً مدرس کتاب ببینیم، بلکه قلبِ تپنده‌ی آموزش هستند؛ کسانی که علم را با ایثار می‌آمیزد و دانش را با مهربانی می‌آموزند.

ابان‌بن تغلب از شاگردان امام صادق (ع) است. نجاشی نقل می‌کند وقتی ابان‌بن تغلب به حضور امام صادق (ع) رسید. امام، برای تکریم علم و گرامی‌داشت مقام ایشان فرمود: «امر بوسادة فالقیت له؛ آن بالش را برای آقا بیاورید» که آقا تکیه بدهد. ابان‌بن تغلب جز اوحدی از شاگردان امام صادق (ع) نظیر هشام‌بن حکم و هشام‌بن سالم نبود. در آن حد نبود، اما امام صادق (ع) برای گرامی‌داشت مقام علم و ارج نهادن به کوشش صادقانه یک معلم و مبلغ دینی، دستور می‌دهند که بالش را برای ابان بیاورید تا ایشان تکیه دهد.
امام صادق (ع) با این رفتار به شاگردان نشان می‌دهند که همه کسانی که در مسیر علم گام برمی‌دارند، مورد لطف و تکریم قرار می‌گیرند.

مصادیق فداکاری و ایثار معلمان

معلمان مظهر ایثار و فداکاری هستند. در سالهای اخیر فداکاری زیادی از معلمان مشاهده کرده‌ام. معلمانی هستند که نه فقط با کلمات و جملات، که با وجودشان به دانش آموزان درس انسانیت می‌دهند.

معلمانی که در فراهم شدن هزینه ایاب و ذهاب دانش آموزان کمک می‌کنند تا هیچ دانش آموزی به خاطر نداشتنِ هزینه‌ی رفت و آمد، از تحصیل بازنماند، بانی مراسم‌های مذهبی و جشن‌ها می‌شوند تا معنویت و شادی را در قلب دانش آموزان جاری سازند، به مشکلات تحصیلی دانش آموزان در ساعات خارج از آموزش می‌پردازند و دلسوزانه پیگیر رفع مشکلات مالی و انگیزشی هستند، معلمانی که در ساخت و ساز و مجهزسازی آموزشگاه بصورت جهادی بدون چشمداشت مادی کمک می‌کنند، معلمانی که تا روز قبل امتحان پیگیر رفع اشکال و برگزاری کلاس حضوری هستند تا هیچ دانش‌آموزی با ترس و استرس درجلسه‌ی امتحان حاضر نشود. اینجا دیگر آموزش، یک وظیفه نیست، یک مأموریت عاشقانه است.

تجربه مدیریتی

در طول چهار سال اخیر که به عنوان مدیر فعالیت داشته‌ام، تمامی اقدامات مبتنی بر پژوهش‌هایی که انجام داده‌ام یا پژوهش‌های انجام شده دیگر پژوهشگران بوده است و با استناد به پژوهش‌ها شاهد تحول چشمگیری در رویکردهای مدیریت آموزشی بوده‌ام.مدیریت بدون تکیه بر پژوهش و داده‌های علمی، همچون کشتی‌بی‌سکانی است که به‌سوی ساحل پیشرفت گام برنمی‌دارد. با این باور، تمامی اقدامات اینجانب در مدیریت مدرسه بر پایه‌ی مطالعات علمی، پژوهش‌های میدانی و نیازسنجی‌های دقیق طراحی و اجرا شده است.

اگر در محیط آموزشی مدارس، تمامی ساحات سند تحول بنیادین اجرا شود و سه عنصر مهم و کلیدی انتقال دانش، حفظ شخصیت و کرامت انسانی و ایجاد خاطرات جمعی مثبت شکل بگیرد، اثرگذاری دو چندانی بر پیشرفت علمی و اخلاقی دانش آموزان خواهد داشت. در تجربه عملی اینجانب به عنوان مدیر، با ایجاد فضایی صمیمی و در عین حال حرفه‌ای، شاهد تحولاتی چشمگیر بوده‌ام. مثلاً تلاش کرده‌ام مدرسه را به محیطی تبدیل کنم که دانش‌آموزان نه تنها در آن آموزش می‌بینند، بلکه زندگی می‌کنند و رشد می‌کنند. نکته حائز اهمیت دیگر، حفظ کرامت دانش‌آموزان در تمامی تعاملات بوده است. هرگاه دانش‌آموزان احساس احترام و ارزشمندی می‌کنند، انگیزه درونی آن‌ها برای یادگیری و حضور در مدرسه به شکل چشمگیری افزایش می‌یابد. هرگاه صمیمیت و احترام در کانون روابط مدرسه خواه پرسنل خواه دانش آموزان قرار گیرد، نه تنها جو عاطفی مدرسه ارتقاءمی‌یابد، بلکه شاخص‌های علمی و اخلاقی نیز پیشرفت می‌کنند.

در دوران مدیریت خویش، همواره بر این باور بوده‌ام که مدرسه تنها مکانی برای آموزش دروس نیست، بلکه باید خانه دوم باشد؛ خانه‌ای که در آن صمیمت و همدلی موج می‌زند. با این نگرش، تمام تلاش خود را به کار بستم تا فضایی سرشار از محبت و تفاهم میان همکاران فرهنگی و دانش آموزان ایجاد نمایم.

به عنوان نمونه از اقداماتی که موجب انگیزه و انرژی دانش آموزان شد پذیرایی با چای در ساعات استراحت است. این اقدام با هدف ایجاد فضایی صمیمی و تجدید انرژی در بین ساعات آموزشی انجام شده است. این پذیرایی کوچک، سبب نشاط و انبساط خاطر بیشتر دانش‌آموزان شده و فرصتی برای تقویت روحیه جمعی است.

از جمله اقدامات دیگر ایجاد روحیه تعاون و همکاری در بین دانش آموزان بوده است مدرسه‌ی ما نه‌تنها محیطی برای یادگیری مفاهیم درسی، بلکه کارگاهی برای پرورش انسان‌هایی متعهد، متدین و همیار است.

در مراسم‌های مذهبی دانش آموزان با راه‌اندازی هیئت دانش آموزی رضیع‌الحسین مراسم‌های مختلفی را برگزار کردند. در جشن‌ها با همکاری دانش آموزان مراسم‌های مختلفی مانند جشن‌های شب یلدا، ستارگان برگزارشد که همگی خاطره‌ای ماندگار برای دانش آموزان رقم خورده است.دورهمی های دوستانه با دانش آموزان از جمله اقدامات دیگر بوده است.

توصیه اخلاقی به دانش آموزان

معلمان گنجینه‌ای از دانش و اخلاق هستند و رعایت حقوق و حفظ جایگاه آنان، نه تنها نشانه ادب، بلکه راهی برای رشد معنوی و علمی است.

امام زین العابدین علیه السلام در بیان گوشه‌ای از حق معلم می‌فرماید: حقّ سرپرست علمی تو، بزرگ داشتن او، نگه داشتن احترام مجلس او، خوب گوش دادن به او و توجّه به اوست و این که صدایت را بر او بلند نکنی و به کسی که از او سوال می‌کند، پاسخ ندهی تا این که او خود، پاسخ دهد، و در مجلس او با کسی سخن نگویی و نزد او غیبتِ هیچکس را نکنی، و این که وقتی نزد تو از او به بدی یاد شد، از او دفاع کنی، و این که اشتباهاتش را بپوشانی و خوبی‌هایش را آشکار سازی و با دشمن او همنشین نشوی و با دوست او دشمنی نکنی. پس هرگاه چنین کردی، فرشتگان خدا برای تو شهادت می‌دهند که تو به خاطرِ خدای عز و جل، نزد او رفته ای و دانشش را فرا گرفته ای، نه به خاطرِ مردم!