خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- بهنام بهتری نژاد: لغو امتیاز تنباکو به فتوای آیت الله میرزا حسن شیرازی تأثیرات بسیار مهمی در تاریخ معاصر جهان تشیع به جا گذاشت که نشان از پیوند عمیق مرجعیت دینی و توده‌های مردم و عمل به آموزه‌های اسلام ناب محمدی دارد.
زندگی نامه آیت الله میرزای شیرازی
سید محمدحسن حسینی شیرازی مشهور به میرزای شیرازی در چهارم اردیبهشت ۱۱۹۴ خورشیدی در محله درب شاهزاده شیراز به دنیا آمد. وی در چهار سالگی به مکتب رفته و در ۶ سالگی وارد حوزه علمیه شد.
در دوران نوجوانی مهم‌ترین کتاب فقهی حوزه؛ شرح لمعه را تدریس کرد تا جایی که در همان دوران، حاکم شیراز منصب مهمی در حکومت شیراز به او پیشنهاد کرد اما او که عاشق تحصیل و راهیابی به مسلک عالمان راستین و آشنایان معارف اهل بیت (ع) بود، تحصیل را بر مسند ریاست ترجیح داد و راهی حوزه اصفهان شد که در آن زمان پر رونق ترین حوزه شیعی بود.
میرزای شیرازی پس از گذراندن ۲۹ سال از بهار عمرش و کسب فیض از محضر بهترین استادان عصر و دریافت اجازه اجتهاد از حوزه اصفهان، برای تکمیل معلومات خود راهی دیار نجف و کربلا شد و بعد از رحلت شیخ انصاری، ۲۳ سال منصب خطیر مرجعیت را عهده‌دار شد.
در نجف از شاگردان برجسته شیخ مرتضی انصاری صاحب کتاب مکاسب شد و به درجه اجتهاد رسید.
پس از درگذشت شیخ مرتضی انصاری، میرزای شیرازی به عنوان یکی از مراجع تقلید برجسته مطرح شد. با گذشت زمان و افزایش محبوبیت، مرجعیت عامه شیعیان به او منتقل شد و مقلدین بسیاری در ایران، عراق و سایر کشورهای اسلامی پیدا کرد.
او شهر سامرا را به عنوان مرکز فعالیت‌های خود انتخاب کرد و حوزه علمیه سامرا را تأسیس نمود و این حوزه علمیه به سرعت گسترش یافت و به یکی از مراکز مهم تربیت طلاب و فضلا تبدیل شد.
میرزای شیرازی به زهد، تقوا، علم و تدبیر مشهور بود. او به امور مسلمانان و شیعیان اهمیت ویژه‌ای می‌داد و برای رفع مشکلات آنها تلاش می‌کرد.
امتیاز واگذاری تنباکو ایران به شرکت رژی انگلیسی
در زمان آیت الله میرزای شیرازی، حکومت قاجار در ایران بر مسند قدرت بود. در آن دوره قدرت علما از دوره فتحعلی شاه قاجار افزایش یافت و در دوره ناصرالدین شاه قاجار به اوج خود رسید.
به همین دلیل بود که حتی روشنفکرانی مانند میرزا ملکم خان ناظم الدوله که به نقش تاریخی روحانیت در فرایندهای سیاسی و اجتماعی پی برده بود، توصیه می‌کرد تا آنها در تحولات سیاسی و اجتماعی نقش رهبری را برعهده گیرند.
در همین زمان هم واگذاری امتیاز خرید و فروش توتون و تنباکو در داخل و خارج کشور به کمپانی ساختگی «رژی» انجام شد. طرف اصلی این قرارداد دولت انگلیس بود که در پشت ماسک کمپانی رژی و شخصی به نام «ماژور تالبوت» مخفی شده بود.
در آن زمان یک پنجم مردم ایران به کار کشت، زراعت، خرید و فروش تنباکو مشغول بودند و واگذاری این امتیاز به منزله واگذاری حق حیات یک پنجم مردم ایران به انگلیس بود که با توجه به چنین شرایط حساسی آیت الله میرزای شیرازی وارد میدان شد.
مبارزه با انگلیسی‌ها در شیراز
در سفر ناصرالدین شاه قاجار به اروپا در سال ۱۲۶۸ شمسی، انگلیسی‌ها از هیئت ایرانی به گرمی استقبال کردند و درخواست واگذاری امتیازات اقتصادی به انگلیسی‌ها مطرح شد.
تالبوت پس از بازگشت ناصرالدین شاه به ایران با رجال انگلیس رایزنی کرد و سرانجام شرکتی به منظور انحصار امتیاز توتون و تنباکوی ایران تأسیس کرد و بلافاصله روانه تهران شد تا اینکه در ۱۸ اسفند ۱۲۶۹ امتیاز توتون و تنباکوی ایران به مدت ۵۰ سال در اختیار تالبوت و شرکای او قرار گرفت.
در اردیبهشت ۱۲۷۶ خورشیدی بود که با ورود نمایندگان شرکت رژی به شیراز که منطقه مهم کشت تنباکو به شمار می‌رفت، بازار این شهر شلوغ شد.
در پی این اقدام، بازاریان شهرهای مهم به ویژه تهران، اصفهان، تبریز، مشهد، قزوین، یزد و کرمانشاه به اعتصاب عمومی دست داد.
در شیراز قوام‌الملک که دید با وجود سیدعلی‌اکبر فال‌اسیری، بازگشت آرامش به شهر ناممکن است، او را به عراق تبعید کرد اما کسبه در اعتراض به این موضوع بازار را تعطیل و در صحن حرم حضرت شاهچراغ (ع) اجتماع کردند.
مردم خواستار بازگرداندن سید به شیراز شدند و قوام‌الملک که از این تجمع هراسان شده بود، دستور داد که با تیراندازی مردم را متفرق کنند. به دنبال اجرای این فرمان، عده‌ای از مردم در حرم شاهچراغ (ع) شهید و زخمی شدند.
دست خط فتوای میرزای شیرازی حرم سرای ناصری را به هم ریخت
سیدعلی‌اکبر فال‌اسیری در عراق با سیدجمال‌الدین اسدآبادی دیدار کرد و سیدجمال‌الدین اسدی آبادی نامه‌ای مفصل به آیت الله میرزای شیرازی نوشت و سیدعلی‌اکبر که داماد میرزای شیرازی بود، این نامه را به مقصد رساند.
میرزا شیرازی نیز تلگرافی به ناصرالدین شاه و تلگرافی دیگر به کامران میرزا نایب‌السلطنه مخابره کرد و از او خواست بنا بر مقتضیات موقعیت و مقام خود تلاش کند تا مردم به هدف خویش، یعنی لغو امتیازنامه رژی، برسند.
آیت الله شیرازی در تلگراف خود به شاه نوشت: «نظر به تواصل اخبار به وقوع وقایعی چند که توانی از عرض مفاسد آنها خلاف رعایت حقوق دین و دولت است، عرض می‌دارد که اجازه مداخله اتباع خارجه در امور مملکت و مخالطه توده آنها با مسلمین و اجرای عمل بانک، تنباکو و راه‌آهن و غیره از جهاتی چند منافی صریح قرآن مجید و نوامیس الهی و موهن استقلال دولت و مخل نظام مملکت و موجب پریشانی عموم رعیت است، چنان‌که واقعه شیراز و قتل و جرح جماعتی از مسلمانان در حرم احمد بن موسی (ع) و هتک حرمت آن بقعه مبارکه و تبعید جناب شریعت مآب حاج سید علی اکبر سلمه الله به وضع ناشایست، از نتایج این امور است.»
با وجود اینکه نامه آیت الله میرزای شیرازی به ناصرالدین شاه کارساز نشده بود، علمای نجف و مردم و مجتهدان ساکن ایران پیوسته با میرزای شیرازی در تماس بودند و با ارسال نامه و تلگراف و اعزام نماینده، وی را از امور ایران مطلع و از این مرجع عالیقدر کسب تکلیف می‌کردند.
بر اساس همین اطلاعات، میرزای شیرازی به این نتیجه رسید که در برابر دربار به وسیله دیپلماسی نمی‌توان این قرارداد را لغو کرد.
در چنین شرایطی آیت الله میرزای شیرازی فتوای تحریم تنباکو را صادر کرد و نوشت: «بسم الله الرحمن الرحیم. الیوم استعمال تنباکو و توتون بأی نحو کان در حکم محاربه با امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه است. الاحقر محمدحسن الحسینی».
روز بعد از انتشار فتوا مساله همبستگی مردم با رهبری دینی، عینیت یافت.
حتی لوطیان شهر نیز اطاعت از این حکم را بر خود فرض دانستند. در مراسم اسب‌سواری شاه در دوشان‌تپه، احدی قلیان نکشید زیرا مخالفت با حکم مرجع تقلید، مخالفت با امام زمان (عج) محسوب می‌شد، در حرم سرای شاهی نیز همه قلیان‌ها شکسته شد.
به دنبال آن، ناصرالدین شاه فرمان متوقف کردن عملیات رژی را صادر کرد.
حرکت مبارزاتی میرزای شیرازی علیه استعمار، استبداد و غرب زدگان بود
رهبر معظم انقلاب طی دیدار با جمعی از روحانیون در ۱۴ اسفند ۱۳۷۰ درباره حرکت تاریخی میرزای شیرازی فرمودند: «در دیدار آن عالم [میرزای شیرازی]، بزرگ تاریخ روحانیت و پرچمدار یک مبارزه‌ی پُرمغز و پُرمعنا علیه مراکز فساد و کانون‌های طغیان و انحراف. حرکت میرزای شیرازی – که برخلاف بسیاری از حوادث صد و پنجاه سال اخیر، متأسفانه هنوز کار درست و کاملی درباره‌ی آن نشده است – یک حرکت ذوابعاد و پُرمعنا و بسیار پُربرکت بوده است. آن یک سطری که میرزای شیرازی نوشت و آن روز بساط کمپانی انگلیسی را از ایران برچید و سلطه‌ی استعماری را موقتاً از کشور قطع کرد، یک مبارزه‌ی چند جانبه بود»
فتوای تاریخی آیت الله میرزای شیرازی؛ شیراز را سربلند کرد
آیت الله لطف اله دژکام نماینده ولی فقیه در فارس و امام جمعه شیراز در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به این نکته فتوای تاریخی آیت الله میرزای شیرازی نقش فارس و شیراز را در تاریخ ایران و تاریخ امت اسلامی برجسته می‌کند، گفت: یک خط فتوای مرجعیت بزرگ شیعیان، انگلیس را شکست داد و قدرت نفوذ مرجعیت را به رخ جهانیان نشان داد.
وی ادامه داد: اگر امروز همه دستگاه‌های تبلیغی بیگانه علیه روحانیت بیش از صد سال است تبلیغ می‌کنند علتش یک خط فتوای یک مرجع عالیقدر است که دستگاه استعمار جهانی را به ذلت کشاند.
ایران استقلالش را بدهکار یک خط فتوا میرزای شیرازی است
نماینده ولی فقیه در فارس با بیان این موضوع که آیت الله میرزای شیرازی بواسطه ارتباط قلبی و روحی با حضرت بقیه الله الاعظم (عج) توانست این حکم تاریخی را صادر کند، افزود: این عمل به خاطر نفس پاک یک مرجع عالیقدر است که برای دین، مذهب و اسلام و ایران غیرت نشان می‌دهد.
آیت الله دژکام با اشاره به اینکه میرزای شیرازی همواره مورد احترام امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری بوده است، تصریح کرد: ایران همه استقلالش را بدهکار همان یک خط فتوای میرزای شیرازی است و امیدوارم خداوند به استان فارس از این نوع چهره‌های نورانی بیشتر عنایت کند.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : 0